|
"Passé recomposé" of...
het opzet van deze website
Vanaf mei 2010 bracht Retroscoop op geregelde basis een welgemeende en respectvolle ode brengen aan al het sierlijke, elegante, decoratieve of maatschappelijk relevante erfgoed uit ca. 1900-1970. Dit ongeacht of het nu gaat om roerend of onroerend, agrarisch, industrieel, artistiek... erfgoed. De kernboodschap hierbij is dus: geef die thans vaak vergeten hoogvliegers uit het verleden een nieuwe toekomst.
"Wijsheid begint met verwondering", aldus Socrates. Met erfgoed bezig zijn is niet alleen voortdurend geconfronteerd worden met onze eigen sterfelijkheid. Wie met open vizier achterom kijkt, kan maar met groeiende verbazing de ontzaglijke rijkdom van de culturele erfenis uit die periode vaststellen. Die rijke kern vrijwaren voor de ondankbare vergeetachtigheid of onverschilligheid van een door "vooruitgang" geobsedeerde maatschappij is een hele verantwoordelijkheid, die wij erg au sérieux nemen. Want niets is zo continu als de verandering...
De voorkeur op deze website gaat daarbij uit naar onderwerpen waarover nog maar weinig of zelfs geen noemenswaardig onderzoek gebeurde. Vaak onderwerpen waarbij klassiek archiefonderzoek te kort schiet en alternatieve zoekstrategieën zich opdringen. Als zodanig zien wij dit werk als heel complementair aan het traditioneel historisch onderzoek.
Vaak -maar niet noodzakelijk- zal de klemtoon daarbij liggen op relicten met een esthetische meerwaarde. Het eerste Retroscoop-axioma zou dan ook kunnen luiden: "Functionaliteit zonder sensualiteit kan nimmer naar Architectuur met een grote A of Vormgeving met een grote V leiden". Iets wat helaas door veel betrokkenen vergeten of -erger nog- hautain wordt weggewimpeld.
Het online gebeuren, de interactie met bezoekers, ze laten beiden toe om voortdurend aan de artikels verder te werken. De artikels op Retroscoop zijn dan ook nooit echt helemaal af. Bij iedere ingrijpende wijziging zal hierover steeds bericht worden op deze startpagina.
Voor het raadplegen van de verschillende afgewerkte artikels, druk op de gele rubriekknoppen links. Om de tekstkolom te verbreden en de letters groter te maken, druk op de Ctrl-knop en draai tegelijkertijd met het wieltje van de muis in de gewenste richting.
Erfgoed verzamelen moet zo rond mijn 17de begonnen zijn, maar nam pas echt een hoge vlucht van zodra ik ca. 1992 naar Brussel verhuisde. Behalve het fameuze Vossenplein zitten ook een aantal tweedehands boeken- en platenwinkels daar voor heel wat tussen. Later opende ook het internet natuurlijk heel wat schatkamers en zolders van verkopers uit verschillende continenten. De achtergrond van al dat erfgoed is iets dat me uitermate boeit, en vaak de rode draad vormt doorheen wat op deze website gepubliceerd wordt.
Deze website is opgedragen aan mijn ouders, Denise Toussaint (1927-2013) en Alfons Vanhees (°1925), hierboven afgebeeld. Want behalve mij een leven en de voornaam Benoit te hebben geschonken, hebben ze natuurlijk ook een essentiële invloed gehad op wie ik vandaag de dag ben. Door bvb. constant mijn nieuws- en weetgierigheid op allerlei manieren aan te zwengelen, te prikkelen en te stimuleren. De juiste "retro-genen" - iemand in het gezin moest ze toch krijgen - deden de rest...
Moge de nu volgende esthetische verwennerij zoveel mogelijk verbaasde en opgetogen ogen en zo nu en dan ook oren veroorzaken...
Benoit Vanhees
Nieuwste artikels en aanvullingen
a) Nieuwste artikels
Industrieel patrimonium: Zeepziederijen in België (19de eeuw -1970) Eerste stappen naar een inventarisatie
  
Zelfs maar een allicht gedeeltelijk in kaart gebracht landschap van zeepziederijen van allerlei slag en ambities, is ongetwijfeld al een bruikbaar instrument voor verzamelaars, erfgoedregistratoren, museummedewerkers enz. Een plek waar heel wat inspiratie kan worden opgedaan, eerste aanknopingspunten gevonden worden.
Zo liet de best wel tijdrovende "oefening" Retroscoop alvast zelf toe om enkele zeepverpakkingen in de eigen collectie eindelijk aan een specifieke producent te koppelen... Want helaas, zo nu en dan lieten zeepziederijen om onduidelijke redenen na hun naam toe te voegen op de al dan niet fraai versierde dozen en verpakkingen...
Uiteraard zal niet nagelaten worden om eventuele bijkomende namen of extra producten zo spoedig mogelijk aan deze eerste versie toe te voegen. Wil je zelf zo´n aanvullingen doorseinen ? Dat kan, via VanheesBenoit@hotmail.com. Niet enkel wij, maar een hele erfgoedgemeenschap zal hier zeker baat aan hebben! Waarvoor dus ook namens hen bij voorbaat dank.
Er zal nog een poging ondernomen worden om iets gelijkaardigs te doen rond de Belgische producenten van boen- en kuismiddelen, al is het nog niet zeker of die "deadline" gehaald zal worden. (een interessant weetje is trouwens de achtergrond van dat Engels woord, dat ondertussen zijn ingang in onze taal vond. De term ontstond tijdens de Amerikaanse burgeroorlog. Omdat het onmogelijk was om de vele duizende krijgsgevangenen in gevangenissen op te sluiten, werden ze vaak gewoon op een braakliggend terrein samengebracht. Rond hen werd dan op de één of andere manier een lijn in het zand aangebracht. Zolang ze binnen het afgebakend gebied bleven, zou hen niets overkomen. Maar o wee als de "deadline" overschreden, dan stond hen een gewisse dood te wachten.)
Toestellen IRHA Cat. 3.B: De Sunbeam Shavemaster W
   
Volgens Sunbeam was haar Shavemaster W, die in 1949 op de markt werd gebracht een "marvel of the engineering world. En inderdaad, het toestel dat als zoete broodjes over de toonbank ging, betekende een enorme sprong voorwaarts qua scheercomfort...
Industrieel patrimonium: Merly en haar bont productengamma
   
Elke economische sector kent een paar grote, en een hele trits kleine spelers. Merly uit het Gentse was zo´n bescheiden en nogal obscuur KMO´tje, dat na WO 2 een bont allegaartje producten heeft uitgebracht... Van schoensmeer tot scheerzeep ! Veel over het bedrijfje is er niet te vinden, maar omdat een reis van 1000 mijl nu eenmaal met een eerste stap moet beginnen... werd die op deze website gezet.
 
En zie... korte tijd na de publicatie kon al een tweede stapje gezet worden: de identificatie van een bijkomend product: metaalpoets "Glans" in een intacte knijptube... Hoeveel zouden er daar nog van in omloop zijn ? Ook kwam er nog een extra "gratis monster" als Nessie boven drijven: een klein plastieken potje boenwas, ruim voldoende voor Barbie´s houten commode...
b) Aanvullingen
Industrieel patrimonium: SAMVA Etterbeek
  
Twee bijkomende producten van de kleine Brusselse fabrikant SAMVA werden geïdentificeerd. Om te beginnen was er de zilverpoets van de firma, die Samclar gedoopt werd. Daarnaast zat ook het in tubes gecommercialiseerde Pagra in het productengamma van het fabriekje in Etterbeek. Dit recentere product kon eveneens dienen om objecten in zilver een nieuwe glans te geven, maar ook andere metalen zoals aluminium, nikkel, koper kregen dank zij het product een zoveelste jeugd. Tot slot botsten we ook op een fraaie SAMVA stempel uit 1927 achteraan op een enveloppe, dat overduidelijk ook wel een plaatsje verdiende in het artikel over dit wat vergeten Belgisch bedrijfje. Dit alles toont goed aan, dat wanneer men maar regelmatig opzoekingen blijft doen, er best wel nieuwe puzzelstukjes aan het verhaal toegevoegd kunnen worden...
c) Gepland artikel
De volgende bijdrage voor Retroscoop zal zich concentreren op de productie van boen- en kuismiddelen in ons land. Denk daarbij aan boenwas, schuurpoeders, schoensmeer enz. Zoals ook met de zeepziederijen zal het accent op de periode 19de eeuw-1970 liggen.
Foto´s Benoit Vanhees juli 2021
Recent herontdekte muurreclame (uit 1949 ?),
Bredabaan, Merksem
Andermaal zal blijken dat "productie in ons land" niet noodzakelijk hetzelfde is als bedacht en ontwikkeld door een Belgisch bedrijf. Ook is het niet altijd even gemakkelijk om te bepalen of de Belgische bedrijven wel degelijk een rol speelden bij de productie op nationale bodem of enkel een rol speelde bij de distributie. Eén van die twijfelgevallen is Belgian Detergents & Solvents, gevestigd in de Brusselse Shell Building. Zij waren hét aanspreekpunt voor wat betreft het Franse afwasmiddel Topel... Maar... louter distributie of productie ???
|
